Có những ngày bạn cảm thấy mình cứ loay hoay mãi giữa một mớ bòng bong công việc, các mối quan hệ và những dự định cho tương lai không? Tôi đã từng như vậy, và có lẽ bây giờ đôi lúc vẫn thế. Giữa những lúc chênh vênh tìm kiếm một phương hướng, một la bàn để định vị lại bản thân, tôi đã tình cờ đọc được một bài chia sẻ về 26 quy tắc này.
Điều khiến tôi ngay lập tức bị thu hút không phải là những triết lý gì cao siêu, mà là cấu trúc “làm A trước, sau đó mới làm B” vô cùng đơn giản, rành mạch và thực tế. Nó như một tấm bản đồ chỉ dẫn tuần tự, giúp tôi biết mình nên bắt đầu từ đâu và đi tiếp như thế nào trong từng tình huống cụ thể.
Tôi không phải là người nghĩ ra những quy tắc này, mà chỉ may mắn tìm thấy chúng từ một nguồn chia sẻ. Tôi viết lại để ghi nhớ và tự nhắc nhở bản thân. Nếu bạn cũng tìm thấy điều gì đó hữu ích cho mình, đó sẽ là một niềm vui và sự kết nối ý nghĩa.
Dưới đây là 26 quy tắc mà tôi đang học cách áp dụng mỗi ngày.
Phần 1: Nền tảng về Giao tiếp, Tư duy và Sự nghiệp
01. Giao tiếp: Tìm điểm chung trước, sau đó mới đến điểm khác biệt.
- Mô tả: Khi nói chuyện với ai đó, hãy bắt đầu bằng việc tìm kiếm những điểm mà cả hai cùng đồng ý hoặc có chung quan điểm. Điều này tạo ra không khí cởi mở và dễ chịu hơn trước khi bàn đến những vấn đề còn bất đồng.
- Bí quyết: Bắt đầu bằng sự đồng thuận để tạo không khí tích cực.
- Ví dụ: Trong tranh luận, hãy nói: “Chúng ta đều muốn dự án thành công. Bây giờ, hãy xem xét cách tốt nhất để đạt được điều đó.”
02. Đồng cảm: Thấu hiểu trước, sau đó mới bày tỏ.
- Mô tả: Trước khi đưa ra ý kiến hay phán xét, hãy cố gắng đặt mình vào vị trí của người khác để hiểu cảm xúc và suy nghĩ của họ.
- Bí quyết: Đặt mình vào vị trí người khác trước khi nói.
- Ví dụ: Khi thấy ai đó buồn, hãy hỏi: “Có chuyện gì khiến bạn bận tâm không? Tôi sẵn lòng lắng nghe,” trước khi đưa ra lời khuyên.
03. Quan hệ xã hội: Giao lưu trước, sau đó mới tâm tình.
- Mô tả: Để xây dựng các mối quan hệ bền vững, hãy bắt đầu bằng việc giao tiếp, tìm hiểu về nhau một cách tổng quát. Khi đã có sự quen thuộc và tin tưởng nhất định, bạn mới nên chia sẻ những điều sâu sắc hơn.
- Bí quyết: Xây dựng kết nối từ mức độ bề nổi đến chiều sâu.
- Ví dụ: Gặp đối tác mới, trò chuyện công việc, sở thích chung. Khi đã thân thiết, mới chia sẻ câu chuyện cá nhân hơn.
04. Học tập: Tích lũy trước, sau đó mới sáng tạo.
- Mô tả: Nền tảng của sự sáng tạo là kiến thức và kinh nghiệm đã được tích lũy. Bạn cần nắm vững những điều cơ bản, học hỏi từ người đi trước trước khi nghĩ đến việc tạo ra cái mới.
- Bí quyết: Kiến thức là nền tảng của sự đổi mới.
- Ví dụ: Nắm vững các nguyên tắc thiết kế và phần mềm trước khi thử nghiệm, phá cách trong tác phẩm.
05. Công việc: Lập kế hoạch trước, sau đó mới hành động.
- Mô tả: Luôn xác định rõ mục tiêu, các bước cần làm và nguồn lực trước khi bắt tay vào thực hiện bất kỳ nhiệm vụ nào.
- Bí quyết: Định hướng rõ ràng giúp hành động hiệu quả.
- Ví dụ: Luôn phác thảo chi tiết mục tiêu, các bước và nguồn lực trước khi bắt tay vào dự án.
06. Ra quyết định: Điều tra, khảo sát trước, sau đó mới quyết định.
- Mô tả: Để có quyết định đúng đắn, bạn cần thu thập đầy đủ thông tin, phân tích các lựa chọn và đánh giá rủi ro tiềm ẩn.
- Bí quyết: Quyết định thông minh dựa trên thông tin đầy đủ.
- Ví dụ: Nghiên cứu thị trường, phân tích đối thủ, dữ liệu tài chính trước khi đầu tư.
07. Hợp tác: Tin tưởng trước, sau đó mới hợp tác.
- Mô tả: Niềm tin là yếu tố then chốt trong mọi sự hợp tác. Hãy xây dựng sự tin tưởng lẫn nhau giữa các bên trước khi bắt tay vào các dự án chung.
- Bí quyết: Niềm tin là chìa khóa cho mọi sự đồng hành.
- Ví dụ: Thử nghiệm bằng các dự án nhỏ để xây dựng niềm tin với đối tác mới trước khi ký kết hợp đồng lớn.
08. Tư duy: Suy nghĩ rộng trước, sau đó mới đào sâu.
- Mô tả: Khi đối mặt với một vấn đề, hãy bắt đầu bằng việc nhìn nhận nó từ nhiều góc độ khác nhau, khám phá các khả năng. Sau đó, khi đã có cái nhìn tổng quan, bạn mới đi sâu vào chi tiết từng khía cạnh.
- Bí quyết: Tổng quan trước, chi tiết sau.
- Ví dụ: Khi phát triển sản phẩm, hãy động não thật nhiều ý tưởng, rồi mới chọn lọc và nghiên cứu sâu từng ý tưởng tiềm năng.
09. EQ (Trí tuệ cảm xúc): Quan tâm đến cảm xúc trước, sau đó mới đến công việc.
- Mô tả: Trong các tương tác cá nhân, đặc biệt khi có mâu thuẫn, hãy ưu tiên xử lý cảm xúc của bản thân và người khác trước khi tập trung vào vấn đề công việc.
- Bí quyết: Xử lý cảm xúc là ưu tiên hàng đầu trong mọi tương tác.
- Ví dụ: Khách hàng tức giận? Hãy lắng nghe, đồng cảm (“Tôi hiểu bạn đang khó chịu…”) rồi mới đi vào giải quyết vấn đề.
10. Sự nghiệp: Nâng cao giá trị bản thân trước, sau đó mới thăng chức.
- Mô tả: Tập trung vào việc phát triển kỹ năng, kiến thức và kinh nghiệm để bản thân trở nên có giá trị hơn. Khi bạn thực sự giỏi và đóng góp nhiều, cơ hội thăng tiến sẽ tự nhiên đến.
- Bí quyết: Giá trị của bạn quyết định vị trí của bạn.
- Ví dụ: Tham gia đào tạo, nhận thêm trách nhiệm, đạt thành tích xuất sắc để chứng minh năng lực, thăng chức sẽ tự đến.
11. Thực thi: Hoàn thành trước, sau đó mới hoàn hảo.
- Mô tả: Đừng quá cầu toàn ngay từ đầu mà trì hoãn việc bắt tay vào làm. Hãy tập trung hoàn thành công việc theo yêu cầu cơ bản trước, sau đó mới dành thời gian để chỉnh sửa và tối ưu hóa cho hoàn hảo.
- Bí quyết: Đừng để sự cầu toàn cản trở hành động.
- Ví dụ: Viết xong bản nháp báo cáo với ý chính đầy đủ. Sau đó mới quay lại trau chuốt, kiểm tra lỗi.
12. Năng lực: Tập trung trước, sau đó mới chuyên nghiệp.
- Mô tả: Để trở thành chuyên gia, bạn cần tập trung toàn bộ năng lượng và thời gian vào một lĩnh vực cụ thể, thay vì phân tán sức lực vào nhiều thứ.
- Bí quyết: Đào sâu một lĩnh vực để trở thành chuyên gia.
- Ví dụ: Lập trình viên mới nên tập trung học vững một ngôn ngữ trước khi mở rộng sang các công nghệ khác.
13. Sự nghiệp lớn: Trưởng thành trước, sau đó mới thành công.
- Mô tả: Thành công bền vững thường đến từ quá trình phát triển bản thân, tích lũy kinh nghiệm, vượt qua thử thách và học hỏi từ sai lầm.
- Bí quyết: Thành công bền vững đến từ quá trình phát triển bản thân.
- Ví dụ: Học hỏi từ thất bại, trưởng thành trong tư duy và kỹ năng để đạt được những thành công lớn hơn về sau.
Phần 2: Rèn luyện, Phát triển và Lãnh đạo
Đây là phần tôi thấy mình cần chiêm nghiệm nhiều hơn mỗi ngày, bởi nó chạm đến những khía cạnh sâu sắc về sự trưởng thành và ảnh hưởng của một cá nhân.
14. Tiến bộ: Phản tư (tự suy xét) trước, sau đó mới cải thiện.
- Mô tả: Để tiến bộ, bạn cần dành thời gian nhìn lại những việc đã làm, phân tích điều gì đã hiệu quả và điều gì chưa, từ đó rút ra bài học và tìm cách làm tốt hơn trong tương lai.
- Bí quyết: Nhìn lại để rút kinh nghiệm và đi lên.
- Ví dụ: Sau buổi thuyết trình, tự đánh giá: “Mình làm tốt chỗ nào? Cần cải thiện gì cho lần sau?“
15. Trưởng thành: Trải nghiệm trước, sau đó mới lĩnh hội.
- Mô tả: Sự trưởng thành thực sự đến từ việc trực tiếp trải qua các tình huống, đối mặt với thử thách. Từ những trải nghiệm đó, bạn mới có thể hiểu sâu sắc và rút ra được bài học.
- Bí quyết: Bài học giá trị nhất đến từ thực tế.
- Ví dụ: Thực hành quản lý tài chính, đối mặt rủi ro để thực sự lĩnh hội các nguyên tắc, không chỉ đọc sách.
16. Diễn đạt: Rõ ràng trước, sau đó mới sinh động.
- Mô tả: Khi trình bày, điều quan trọng nhất là phải đảm bảo thông điệp của bạn được hiểu một cách rõ ràng và chính xác. Sau đó, bạn mới thêm thắt yếu tố hài hước, ví dụ hoặc cách thể hiện độc đáo để bài nói trở nên sinh động và thu hút hơn.
- Bí quyết: Đảm bảo thông điệp được hiểu chính xác trước khi trang trí.
- Ví dụ: Giáo viên cần đảm bảo học sinh hiểu khái niệm cơ bản, rồi mới thêm chuyện vui, ví dụ thực tế.
17. Lắng nghe: Tập trung trước, sau đó mới phản hồi.
- Mô tả: Khi ai đó nói, hãy dồn toàn bộ sự chú ý để nghe và hiểu những gì họ đang truyền đạt, cả về nội dung lẫn cảm xúc. Tránh ngắt lời hay suy nghĩ về câu trả lời của mình khi họ chưa nói xong.
- Bí quyết: Lắng nghe toàn tâm để thấu hiểu.
- Ví dụ: Nhìn vào người nói, không làm việc riêng, và chỉ phản hồi khi họ đã kết thúc.
18. Vấn đề: Phân tích trước, sau đó mới giải quyết.
- Mô tả: Đừng vội vàng đưa ra giải pháp khi chưa thực sự hiểu rõ nguyên nhân gốc rễ và các yếu tố liên quan đến vấn đề.
- Bí quyết: Hiểu rõ nguyên nhân để tìm giải pháp đúng.
- Ví dụ: Máy tính lỗi? Phân tích triệu chứng, kiểm tra phần mềm/cứng để tìm nguyên nhân chính xác, rồi mới khắc phục.
19. Đội nhóm: Cố kết (gắn kết) trước, sau đó mới phát triển.
- Mô tả: Xây dựng một đội nhóm vững mạnh, có sự gắn kết về mục tiêu và tinh thần là nền tảng để đội nhóm đó có thể phát triển và đạt được những thành tựu lớn hơn.
- Bí quyết: Sức mạnh tập thể nằm ở sự đoàn kết.
- Ví dụ: Tổ chức team-building để thành viên hiểu, tin tưởng nhau. Khi gắn kết, đội nhóm mới phát triển dự án hiệu quả.
20. Đổi mới: Học hỏi, tham khảo trước, sau đó mới đột phá.
- Mô tả: Để tạo ra những đột phá, bạn cần học hỏi từ những ý tưởng, phương pháp đã có, hiểu rõ các xu hướng. Từ nền tảng đó, bạn mới có thể biến tấu, kết hợp hoặc tạo ra những điều hoàn toàn mới lạ.
- Bí quyết: Nền tảng kiến thức là bệ phóng của sáng tạo.
- Ví dụ: Apple học hỏi từ công nghệ sẵn có, sau đó cải tiến để tạo ra iPhone đột phá.
21. Cuộc sống: Thực tế trước, sau đó mới hưởng thụ.
- Mô tả: Hãy tập trung vào việc tạo ra nền tảng vững chắc cho cuộc sống (kiếm tiền, tiết kiệm, học hành, sức khỏe) trước khi nghĩ đến việc chi tiêu thoải mái hay tận hưởng những thú vui xa xỉ.
- Bí quyết: Xây dựng nền tảng vững chắc trước khi tận hưởng.
- Ví dụ: Ưu tiên học tập, làm việc để xây dựng sự nghiệp, tích lũy tài chính. Khi ổn định, mới thoải mái du lịch, mua sắm.
22. Phát triển: Đứng vững trước, sau đó mới vươn cao.
- Mô tả: Trước khi muốn mở rộng, phát triển quy mô, bạn cần đảm bảo những gì đang có thực sự ổn định và vững chắc.
- Bí quyết: Củng cố nền móng trước khi mở rộng.
- Ví dụ: Doanh nghiệp nhỏ cần ổn định thị trường, tối ưu quy trình trước khi mở thêm chi nhánh.
23. Quy trình: Làm theo khuôn mẫu trước, sau đó mới tối ưu hóa.
- Mô tả: Khi bắt đầu một quy trình mới, hãy tuân thủ đúng các bước đã được định sẵn để đảm bảo mọi thứ vận hành trơn tru. Sau khi đã quen thuộc và hiểu rõ, bạn mới tìm cách cải tiến hoặc tối ưu hóa cho hiệu quả hơn.
- Bí quyết: Nắm vững cơ bản rồi mới cải tiến.
- Ví dụ: Công nhân mới tuân thủ bước lắp ráp, khi thành thạo mới đề xuất cải tiến tăng tốc độ.
24. Chế độ: Chi tiết hóa trước, sau đó mới đơn giản hóa.
- Mô tả: Khi xây dựng một quy định hay chính sách, ban đầu cần đưa ra các quy tắc và hướng dẫn chi tiết để bao quát mọi trường hợp có thể. Sau một thời gian áp dụng và khi mọi người đã nắm rõ, bạn có thể tinh gọn để làm cho chúng đơn giản và dễ hiểu hơn.
- Bí quyết: Bao quát toàn diện rồi tinh gọn.
- Ví dụ: Công ty mới ban hành quy định về nghỉ phép cần liệt kê chi tiết các loại hình nghỉ, thủ tục… Sau khi nhân viên đã quen, họ có thể tổng hợp lại thành những nguyên tắc ngắn gọn hơn.
25. Quản lý: Quản lý bản thân trước, sau đó mới quản lý người khác.
- Mô tả: Để có thể quản lý tốt người khác, bạn phải là người biết tự quản lý bản thân mình một cách hiệu quả về thời gian, công việc, cảm xúc và các thói quen.
- Bí quyết: Làm gương là cách quản lý hiệu quả nhất.
- Ví dụ: Người quản lý muốn nhân viên đúng giờ thì bản thân họ cũng phải luôn đúng giờ.
26. Ảnh hưởng: Quản lý trước, sau đó mới lãnh đạo.
- Mô tả: Quyền lực quản lý giúp bạn kiểm soát và điều phối công việc. Nhưng để thực sự có ảnh hưởng và truyền cảm hứng, bạn cần có tố chất lãnh đạo, tức là khả năng định hướng, động viên và phát triển đội nhóm.
- Bí quyết: Quản lý bằng quyền lực, lãnh đạo bằng cảm hứng.
- Ví dụ: Sếp có thể ra lệnh (quản lý) để nhân viên làm việc. Nhưng để nhân viên thực sự nỗ lực, cống hiến, người sếp đó phải thể hiện được khả năng lãnh đạo.
Lời kết
Viết lại 26 quy tắc này cũng là một lần nữa tôi tự soi chiếu lại mình. Thú thật, không phải lúc nào tôi cũng làm được tất cả. Có những quy tắc nghe thì rất dễ (“Lập kế hoạch trước, hành động sau”) nhưng để biến nó thành phản xạ tự nhiên, thành kỷ luật sắt thì lại là cả một quá trình rèn luyện. Có những lúc cảm xúc lấn át, tôi quên mất phải “thấu hiểu trước, bày tỏ sau”. Có những lúc vì quá nôn nóng, tôi lại bỏ qua bước “tích lũy trước, sáng tạo sau”.
Nhưng đó chính là vẻ đẹp của sự trưởng thành, phải không? Quan trọng không phải là ghi nhớ thuộc lòng 26 điều này, mà là nhận ra mình đang ở đâu, mình đang thiếu sót quy tắc nào và cần làm gì để tốt hơn vào ngày mai.
Hy vọng rằng, danh sách này không chỉ là một bài viết bạn đọc rồi quên, mà có thể trở thành một người bạn đồng hành, một lời nhắc nhở nhẹ nhàng trên con đường phát triển của bạn, giống như nó đang làm với tôi vậy.
Chúc bạn luôn vững vàng và tìm thấy con đường của riêng mình.